Etxebizitza eskuratzea, eskubidea ala luxua?

Etxebizitza bilatzea eta bizitoki autonomo batera irtetea da Bizitza Autonomoari Laguntzeko Zerbitzuan artatzen ditugun pertsonek urtebetean edo batzuetan denbora luzeagoan egiten duten gizarteratze-prozesu baten amaiera. Ez da beti azken helburua, baina bai garrantzitsua prozesu askotan.

Horregatik, mugarri bat da, jasotako laguntzetatik bereiztea eta emantzipatzea dakarrena, eta, horren ondorioz, zerbitzua osatzen duten pertsona askoren bizi-egoera duintasunez hazi eta duindu egiten da.

Etxebizitzaren errealitatea konplexua da gaur egun, batez ere artatzen ditugun pertsonentzat. Hasiera batean pertsona ororen eskubidea dena luxu bihurtu da, etekina ateratzeko espekulatu daitekeen merkantzia. Asko sinplifikatuta, pentsa liteke pertsonak etxebizitza ez eskuratzeko arrazoi nagusia diru-sarrerarik ez izatea dela. Hala ere, duela urte batzuetatik hona, artatzen ditugun pertsonek diru-sarrera egonkorrak lortzen dituzte, eta diru-sarrera horiek, oinarrizkoak izan arren, nahikoak izan beharko lirateke alokairu bat ordaintzeko (pisu partekatu batena edo logela batena), baina ez dute lortzen. Bizitza hobetzen ahalegintzen diren pertsonak dira, eta irtenbide autonomoa lortzeko behar diren tresnak eta baliabideak biltzea lortu dutenean, alokairuko etxebizitzen prekarietatearen eta etxebizitza horiek eskuratzeko zailtasunaren horma handiarekin egiten dute topo.

Hainbat faktorek azaltzen dute egoera hori: espekulazioak eta alokairu-eskaintzarik ezak eragindako etxebizitzen prezio altuek; jatorriagatik edo maila sozio-ekonomikoagatik diskriminazioak; eskariaren gehiegikeriek (fidantzen ordainketa neurrigabeak, abalak eskatzea, lan-kontratuak, etab.); edo agentzia profesionalek higiezinen merkatuaren zati handiena xurgatzeak eta, ondorioz, iragarle partikularren eskasia.

Egia da administrazio publikotik pertsonen emantzipazio-prozesuak babesten direla, baina etxebizitzara irtetea merkatuko legeen mende dago, eta merkatu hori esku pribatuetan dago. Eta administrazioak helburu horretarako baliabideak erabiltzen dituen arren (etxebizitzaren osagarriaren bidez), gizarte-laguntzen aurreiritziek eta estigmatizazioak ondorio zitala eragiten ari dira; izan ere, jakina da Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta kobratzea dela arrazoirik errepikatuenetako bat, eta, beraz, pertsona askori ukatu egiten zaie alokairua.

Pentsa daiteke babes publiko handiagoa behar dela gizarteratze-prozesuetan dauden pertsonentzako alokairuko etxebizitzak lortzeko. Eta ingurune komunitarioan etxebizitza bilatzeko eta bitartekotza egiteko prozesuetan hezkuntza-laguntza emateaz gain, erakundeen eta erakundeen arteko koordinazioa sustatu behar da, egoera ahulenean dauden pertsona guztiei etxebizitza eskuratzen laguntzeko.